Dlaczego produkty chemiczne są ważne?
Dlaczego produkty chemiczne są ważne?
Chemikalia zapewniają nam ogrzewanie i energię, towary i odzież oraz ciągły dostęp do telekomunikacji, mediów i muzyki niezależnie od tego, gdzie się znajdujemy. Wiele zmian, jakie obserwujemy w naturze wokół nas, takich jak zmieniające się kolory liści czy rosnące kwiaty, jest spowodowane reakcjami chemicznymi.
Chemikalia stanowią istotny element gospodarki naszych krajów. Rozsądne zarządzanie substancją chemiczną w całym cyklu jej życia, od wydobycia lub produkcji po utylizację, jest zatem niezbędne, aby uniknąć ryzyka dla zdrowia człowieka i środowiska.
Niemniej jednak są dwie strony medalu. Jak stwierdziła Margot Wallström (była wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i jeden z autorów przepisow REACH, które ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa stosowania chemikaliów), „chemikalia są zarazem błogosławieństwem i przekleństwem". Korzystając z zalet chemikaliów w naszym życiu, musimy także pamiętać, aby traktować je z szacunkiem, tym samym minimalizując wszelki szkodliwy wpływ wynikający z narażenia na kontakt z nimi.
Chemikalia stosowane w codziennym życiu
Sztuka współczesnej produkcji leży w projektowaniu wyrobów o coraz wyższej skuteczności. Spójrzmy na poniższe przykłady:
Detergenty to produkty zawierające substancje czynne nazywane surfaktantami lub środkami powierzchniowo czynnymi. Środki powierzchniowo czynne mają zdolność redukowania napięcia powierzchniowego wody, aby umożliwić jej zmieszanie z olejem lub tłuszczem. Dlatego też pierzemy brudne ubrania z zastosowaniem detergentu, który usuwa brud w postaci stałej lub ciekłej.
Składnik detergentowy w szamponie również ma zdolność redukowania napięcia powierzchniowego wody, co ma na celu zmoczenie włosów umożliwiające ich oczyszczenie. Ponadto szampon rozkłada tłuszcz, aby usunąć łój z powierzchni włosów.
Szampon zawiera także wiele innych substancji. Są one wymienione na etykiecie butelki. Powodują one rozkład i usuwanie plam, brudu, łupieżu, soli i oleju z włosów. Nie jest to możliwe z użyciem samej wody.
Pasta do zębów zawiera wodę i substancje o działaniu ściernym, takie jak wodorotlenek glinu i węglan wapnia. Może także zawierać substancje słodzące, barwniki, odświeżacze oddechu, substancje odporne na drobnoustroje i mikroorganizmy oraz substancję aktywną nazywaną fluorkiem sodu, która wzmacnia szkliwo i chroni przed ubytkami.
Tkaniny stosowane do wyrobu odzieży wykańcza się czasem z wykorzystaniem procesów chemicznych dla ulepszenia właściwości materiałów. Przykładowo środki wykończeniowe wzmacniają tkaniny i zapobiegają ich gnieceniu.
Podczas procesu produkcji tkanina może być poddawana różnorodnym procesom chemicznym i niechemicznym. Należą do nich przygotowanie i obróbka wstępna, barwienie, drukowanie i końcowe dopracowanie tkaniny. Produktami stosowanymi w tkaninach są wysoce wyspecjalizowane chemikalia, takie jak produkty biobójcze, materiały ognioodporne, hydrofobowe i preparaty klejące do osnowy. Inne to dość proste chemikalia lub mieszaniny, takie jak emulsyfikowane oleje i tłuszcze, skrobia, oleje sulfonowane, woski i niektóre środki powierzchniowo czynne.
Badania nad nanomateriałami przyniosły dodatkowe osiągnięcia w postaci obróbki trwałej opartej na nanocząsteczkach i nanostrukturach sprawiających, że tkaniny są odporniejsze na wodę, plamy, zagniecenia, bakterie i pleśń.
Środek zapachowy to aromatyczny związek chemiczny wydzielający zapach. Aromatyczne związki chemiczne zazwyczaj parują, co sprawia, że zapach dociera do naszych nosów. Dlatego też środki zapachowe zawsze przechowuje się w butelce z wąską szyjką.
Środki zapachowe mogą być produkowane z substancji syntetycznych lub naturalnych. Większość naturalnych środków zapachowych pochodzi z części roślin, takich jak kwiat, owoc, korzeń, kora lub drewno. Przykładowo geraniol pochodzi z róży, jasmon z jaśminu, olejek cytrusowy z pomarańczy, a olejek sasafrasu z drzew sasafrasu.
Perfumy to mieszanka pachnących olejków eterycznych lub związków aromatycznych, utrwalaczy i rozpuszczalników, która nadaje skórze przyjemny zapach.
Przykładowymi owadobójczymi substancjami czynnymi stosowanymi w domu są permetryna i tetrametryna. Te syntetyczne chemikalia działają, atakując układ nerwowy owadów.
Istnieje wiele rodzajów farb,które są opracowywane specjalnie dla rodzaju malowanej powierzchni, w tym farby do ścian, drewna, samochodowe i do żelaza. Farby produkuje się na bazie wody lub oleju, które pełnią rolę rozpuszczalnika.
Farby to mieszaniny składników – spoiw, pigmentów/barwników, dodatków oraz rozpuszczalnika lub nośnika – pochodzących z surowców kopalnych, mineralnych, biologicznych i syntetycznych. Dodatki, które mogą wzmacniać właściwości farby, to np. środki grzybobójcze działające przeciwko pleśni, koagulanty zwiększające gęstość farby i inne substancje chroniące farby przed wodą lub światłem słonecznym.
Stymulowanie sukcesu gospodarczego
Chemikalia przynoszą korzyści, od których nowoczesne społeczeństwo jest całkowicie zależne. W ogromnym stopniu przyczyniają się także do dobrobytu ekonomicznego i społecznego obywateli w związku z handlem i zatrudnieniem.
Globalna produkcja chemikaliów wzrosła od miliona ton w 1930 roku do kilkuset milionów ton wytwarzanych obecnie. Przemysł chemiczny przetwarza surowce, takie jak olej, gaz ziemny, powietrze, woda, metale i minerały do postaci tysięcy różnych produktów. W 2011 roku przemysł chemiczny w UE był, za Chinami, drugim największym na świecie.
Dokładna liczba chemikaliów na rynku nadal nie jest znana, a co roku wprowadza się nowe. Rozporządzenie REACH wymaga, aby chemikalia produkowane lub importowane w UE w ilości co najmniej jednej tony rocznie były rejestrowane, a ECHA szacuje, że do 2018 roku w kategorii tej będzie zarejestrowanych co najmniej 30 tysięcy istniejących substancji.
Perspektywa społeczeństwa: zwiększone bezpieczeństwo chemikaliów
Według kwestionariusza opinii publicznej przeprowadzonego przez UE w 2013 roku obywatele zasadniczo dobrze zdają sobie sprawę z powszechnego zastosowania chemikaliów. 61 % Europejczyków mówi, że chemikalia na rynku UE są obecnie bezpieczniejsze niż 10 lat temu.
Większość Europejczyków (69 %) uważa, że zastosowanie chemikaliów w codziennym życiu jest niezbędne, a dla 75 % wiążą się one z innowacjami przemysłowymi. Ponad połowa zgadza się, że chemikalia mogą pomóc zredukować wykorzystanie zasobów naturalnych, ale jedynie 43 % twierdzi, że mogą przyczynić się do polepszenia stanu środowiska.
W odniesieniu do bezpieczeństwa chemicznego Europejczycy uważają, że przemysł i organy publiczne powinny zapewniać bezpieczeństwo stosowania substancji chemicznych w UE.
